27. NEML SÛRESİ

 Sure, Mekke döneminde indirilmiştir ve iniş sırasına göre 48. suredir. Adını, 18’inci ayette geçen ve “karınca” anlamına gelen “neml” kelimesinden alır. Sure 93 ayettir.

 

Rahmânir-Râhîm (Merhamet eden Merhametli) Allah’ın Adıyla

1. Tâ, Sîn.^ı Bunlar (Tâ, Sîn harfleri), Kur’an’ın ve apaçık Kitabın ayetleridirdirler (kanıtlarıdırlar);

¹ “Ta Ha, Ta Sin Mim ve Ta Sin” ‘Başlangıç Harfleri’ ile başlayan dört (20. Ta Ha, 26. Şuara, 27.Neml, 28. Kasas) surede; 107 tane “Ta”, 426 tane “Ha”, 290 tane Sin” ve 944 tane de “Mim” harfi var. Bunların toplamı 1767’dir ve bu da 19’un tam 93 katıdır.

Ayrıca, 27’nci surenin numarası ile 30’uncu ayetteki Besmelenin numarası toplandığında (27+30) 57 eder. Bu sayı 19’un 3 katıdır.

Bizim neslimiz, Kur’an’daki iki büyük mucizeye tanıklık etme ayrıcalığına sahiptir: olağanüstü bir matematiksel kod ve eşsiz bir edebi mucize. İnsanlar, matematiksel bir düzenlemeye sahip bir metin yazmaya çalıştığında, bu genellikle metnin edebi kalitesini olumsuz etkiler. Ancak Kur’an, bu matematiksel kodun yanı sıra, edebi mükemmeliyet açısından da eşsiz bir standart sunmaktadır.

2. Müminler için bir hidayet (kılavuz) ve müjdedir.

3. Onlar, salatı doğru ve istikrarlı biçimde yaparlar,¹ zekâtı da verirler.¹  Ve onlar, Ahiret ile² (onun aracılığıyla) kesin olarak inanırlar³.⁴

¹ “صَّلٰوةَ” (salât) kelimesi, Arapça “ص ل و” (s-l-v) kökünden türemiştir. Bu kök, “eğilmek, yönelmek ve bir şeyi takip etmek” gibi anlamlar taşımaktadır. Bu yönelme, hem fiziksel hem de mecazi anlam taşır. Kur’an’da ise “salât” bağlama göre şu anlamlarda kullanılmıştır:

Allah’a yönelik salât: “Allah’a yönelme, Allah’a dua etme” anlamına gelir.

Allah’ın salât etmesi: “Allah’ın rahmet ve yardım etmesi” şeklinde yorumlanır.

İnsanlar arası salât: “Birisi için dua etmek, destek olmak, dayanışma içinde olmak” gibi anlamlar taşır.

“أَقِيمُوا” (âkîmû) kelimesi, “sağlamlık, doğruluk, istikrar ve dik duruş” gibi anlamlara gelen 'ق و م' (k-v-m) kökünden türemiştir. “أقيموا الصلاة” (akim us-salât) ifadesi de emir kipinde olup 'düzgün şekilde yerine getirin', ‘doğru ve istikrarlı bir şekilde yapın’, 'istikamet üzere uygulayın' gibi anlamlara gelir.

² “Salatı doğru ve istikrarlı biçimde yapmak ve zekâtı vermek” terkibi, ibadete layık yegane ilah (En Yüce olan) olarak Allah ile iman etmek; Allah’a yönelme duasını ve ibadeti şirkten arındırılmış bir bilinçle yapmak ve yardımlaşmayı diri tutmak demektir. Zekât sözcüğü birçok ayette daha temiz, daha iyi, arınmak, temizlenmek, aklanmak, yüceltmek anlamında kullanılmıştır. (Örnek: 2:151; 3:77; 4:49; 9:103; 19:13; 20:76; 24:21; 35:18; 53:32; 62:2; 80:3; 91:9)

³ “بِالْاٰخِرَةِ” sözcüğü, “ahiret ile” veya “ahirete” şeklinde çevrilebilir. Buradaki “بِ” (bi), temel olarak “ile” ya da “vasıtasıyla” anlamına gelen bir ‘harf-i cer’dir (çekim edatıdır).

⁴ “يُوقِنُونَ” (yukinûn) kelimesi, “وَقَنَ” (vekâne) kökünden türetilmiştir ve “kesin olarak inanmak”, ya da “kesin olarak bilmek” anlamlarına gelir.

⁵ Bu ayet, 31:4’te de tekrarlanmaktadır. Benzer mesajlar: 2:2-5; 8:2-4; 31:1-5.

4. Ahiret ile iman etmeyen kimselere, şüphesiz ki onlara amellerini (yaptıklarını) süslü gösterdik. Böylece kör olurlar.

5. İşte o kimseler, azabın en kötüsüne müstahak olanlardır ve onlar ahirette en büyük hüsrana uğrayanlardır.

6. Şüphesiz ki sana ulaştırılan Kur’an, Alîm ve Hâkîm olanın (Her şeyi Bilen ve Hikmetle Hüküm Verenin) katındandır.

7. Musa, ailesine demişti ki: “Ben bir şihab (alev, ışık) gördüm. Size oradan bir haber getireyim veya bir ateş koru getireyim, belki yaklaşırsınız (ateşle ısınırsınız).”¹

¹ Musa, ailesiyle birlikte Medyen’den Mısır’a dönerken, Sina dağı yakınlarında yolunu kaybettiğinde gerçekleşmiş.

8. Oraya geldiği zaman da kendisine seslenildi: “Ateşin içinde bulunan ve çevresinde olan kimse mübarek (bereketli) kılındı. Sûbhân Olan (her türlü noksandan münezzeh olan) Âlemlerin Rabbi olan Allah’tır.

9. (Melek dedi ki) “Ey Musa! Şüphesiz O’dur.” “Şüphesiz ki Ben, Azizul-Hâkîm (Hikmetle Hüküm Veren  Mutlak Güç sahibi) olan Allah’ım.

10. Asanı at!” Onu yılan gibi hareket ettiğini gördüğü zaman da arkasına bakmadan sırtını dönüp¹ kaçtı. “Ey Musa, Korkma! Şüphesiz ki Benim Huzurumda resuller (elçiler) korkmaz.”²

¹ “تَوَلَّ” "Tevelle" fiili “bir yakınlık durumundan uzaklaşmak, sorumluluktan kaçmak ya da bir göreve veya uyarıya sırt çevirmek” anlamına gelir. Bu bağlamda, “yüz çevirmek” veya “sırtını dönmek” şeklinde de ifade edilir. Kur’an’da aynı kökten türemiş 97 kelime geçer: 2:64, 83, 115, 137, 142, 144 (3 kez), 148, 149, 150 (2 kez), 177, 205, 246; 3:20, 23, 32, 63, 64, 82, 111, 155; 4:80, 89, 115 (2 kez); 5:43, 49, 92; 6:129; 7:79, 93; 8:15, 16, 20, 23, 40; 9:3, 25, 50, 57, 74, 76, 92; 10:72; 11:3, 52, 57; 12:84; 16:82; 17:46; 18:18; 20:48, 60; 21:57, 109; 22:4; 24:47, 54; 27:10, 28, 80; 28:24, 31; 30:52; 31:7; 33:15; 37:90, 174, 178; 40:33; 44:14; 46:29; 47:22, 38; 48:16 (2 kez), 17, 22; 51:39, 54; 53:29, 33; 54:6, 45; 57:24; 59:12; 60:6; 64:6, 12; 70:17; 75:32; 80:1; 88:23; 92:16; 96:13.   

² 20:20, 27:10 ve 28:31 ayetindeki ifadelere göre Yüce Allah, Musa’ya verdiği mucizeyi göstermek için elindeki asayı yere atmasını istemiş ve asa hareket eden bir yılana dönüşmüş. Bunu gören Musa da korkup kaçmış. Bunun üzerine “Ey Musa! Geri dön, korkma! Artık sen güvende olanlardansın.” (28:31) diye hitap edilmiş.

Ancak 7:107 ve 26:32’nci ayetlerde ise; Musa, Firavun ve halkının önünde sihirbazlara meydan okuyunca, Yüce Allah, asayı, sihirbazların hepsinin sihrini yutan bir ejderhaya (kocaman bir yılana) dönüştürmüş.

11. Ancak, kim zulmeder, ardından işlediği kötülüğü iyilikle değiştirirse; şüphesiz ki Ben, Gafur’um, Rahim’im (Günahları Örten ve Bağışlayanım, Merhametliyim).

Bu ayet işlenen kötü bir davranışın ardından pişman olup tevbe edilmesi ve iyilik yapılması durumunda bağışlanacağı müjdesini içermektedir. Benzer mesaj: 4:17.

12. Elini de koynuna¹ sok, bir kötülük olmadan bembeyaz çıkıverir. Dokuz ayet² (mucize, işaret) ile firavuna ve kavmine (git). Şüphesiz ki onlar, fasık bir toplumdur.

¹ Ceyb: göğüs, yaka, cep, koyun (göğüs bölgesi), sine, bağır, oyuk, gerdanlık gibi anlamları da vardır. “ceyb” sözcüğü 27:12 ve 28:32 ayetlerindeki “Elini göğsüne (koynuna) sok!” buyruğunda da geçer. Kelimenin çoğulu “Cüyub” sözcüğü de 24:31 ayetinde “cuyubihinne” (göğüslerini, bağırlarını, gerdanlık kısmını) şeklinde geçmektedir.

² Firavunu ve kavmini ikna etmesi için Musa’ya verilen 9 ayet ile ilgili açıklama 17:101 ayetinde yer alır.

13. Açıkça görülen ayetlerimiz onlara geldiği zaman da “Bu, apaçık bir sihirdir” dediler.

14. Ve nefisleri kesin olarak onu bildiği halde, zulümleri ve kendilerini yüceltmeleri¹ nedeniyle onunla bilerek mücadele ettiler. O halde bir bak! Fesatçıların akıbeti nasıl olmuş!²

¹ “جَحَدُوا” (cehedu) fiili, “bir şeyi bilerek reddetmek, bilinçli olarak inkâr etmek” gibi anlamlara gelir.  Bu ifade Kur’an’da 9 kez geçer: 16:71; 27:14; 29:47, 49; 31:32; 40:63; 41:15, 28; 46:26.

² “yüce, yüksek” gibi anlamlara gelen “عَلِي” (aliy) sözcüğünden türemiş olan “تَعْلُو” (ta’luv) sözcüğü “kendini yüceltmek, kendini yüksek görmek” anlamlarına gelir. Allah dışındaki varlıklar için kullanılmış olan bu ifade Kur’an’da 12 yerde geçer: 3:139; 10:83; 17:4, 7; 23:46, 91; 27:14, 31; 28:4, 83; 44:19, 31.

15. Andolsun ki Davud’a ve Süleyman’a da bir ilim verdik. Ve dedi ki: “Hamd (övgü ve şükür) Allah’a aittir. O ki bizi, mümin kullarından çoğunun üzerine faziletli kıldı.”

Davud Nebi ile ilgili açıklamalar 2:251’de; Süleyman Nebi ile ilgili açıklamalar ise 2:102’de yer alır.

16. Ve Süleyman, Davud’a mirasçı oldu. Ve dedi ki: “Ey insanlar, kuşların kendilerini ifade şekli¹ bize öğretildi, bize her şeyden de (bir pay) verildi. Şüphesiz ki bu apaçık olan bir fazilettir.”

¹ “يَنْطِقُونَ” (yentikuvn) ifadesi, kökü “نَطَقَ” (naṭaka) olan bir fiildir ve “konuşmak, ifade etmek, söylemde bulunmak” gibi anlamlara gelir. Bu nedenle, “nutuk atarlar” ya da “kendilerini ifade ederler” anlamlarına gelir. Bu ifade Kur’an’da 12 kez geçer: 21:63, 65; 23:62; 27:16, 85; 37:92; 41:21 (2 kez); 45:29; 51:23; 53:3; 77:35.

17. Cinlerden ve insanlardan ve kuşlardan oluşan orduları da Süleyman’ın huzurunda toplandılar ve böylece onlar sevk edildiler¹.²

¹ “وَزَعَ” (veze’a) sözcüğü “yönlendirmek, sevk etmek, ilham etmek veya bir şeyi yapmaya teşvik etmek” anlamlarına gelir. Kur’an’da bu fiilden türemiş 5 tane sözcük geçmektedir: 27:17, 19, 83; 41:19; 46:15.

 ² Benzer mesajlar: 21:79; 34:10; 38:18-20.

18. Nihayet karınca vadisine geldiklerinde dişi bir karınca¹ dedi ki: “Ey karıncalar, meskenlerinize girin! Süleyman ve askerleri farkında olmadan sizleri ezmesinler².”

¹ Bilgi notu: Birbirinden ayrı toplumlar biçiminde yaşayan karıncaların büyük çoğunluğu dişilerden oluşur. Erkek karıncalar, aşılama görevlerini yaptıktan sonra ölürler. Karıncaların da arılar gibi kendilerine özgü çok gelişmiş bir sosyal düzenleri vardır. Yiyecek bulmak görevini üstlenen öncü karıncalar, yiyecek buldukları yeri yitirmemek için arkalarında kokulu salgılar bırakırlar. Algılama yetileri çok gelişmiş olan duyargaları, değişik ögeler salgılayan gövdeleri ve çıkardıkları seslerle aralarında eksiksiz bir iletişim kurarlar. Bir karıncanın kafasında, yaklaşık beş yüz bin sinir hücresi vardır.

² “حُطَاماً” sözcüğü, “ezilmiş, parçalanmış, çerçöp olmuş, değersiz, kırıntı, döküntü, toz haline gelmiş kalıntı” anlamlarına gelir. Bu sözcük Kur’an’da 6 kez geçer: 27:18; 39:21; 56:65; 57:20; 104:4, 5.

19. Bunun üzerine (Süleyman), onun sözüne gülümseyerek tebessüm etti ve dedi ki: “Rabbim! Bana ve ebeveynime verdiğin bu nimetlere karşı şükretmeye ve razı olacağın salihât (doğru, yapıcı, erdemli fiiller) işlemeye teşvik et¹ ve beni merhametinle salih (dürüst ve erdemli) kullarının arasına kat.”

¹ “وَزَعَ” (veze’a) sözcüğü “yönlendirmek, sevk etmek, ilham etmek veya bir şeyi yapmaya teşvik etmek” anlamlarına gelir. Kur’an’da bu fiilden türemiş 5 tane sözcük geçmektedir: 27:17, 19, 83; 41:19; 46:15.

¹ Bu cümle aynı sözcüklerle 46:15’te de tekrarlanmaktadır.

20. Ve kuşları kontrol etti¹ ve dedi ki “Hüdhüd’ü² niçin göremiyorum? Yoksa kayıplara mı karıştı?

¹ “فَقَدَ” (fâkade) fiili, “kaybolmak, eksik olmak” anlamlarına gelir.  Bu kökten türeyen “تَفَقَّدَ” (tefakkâde) sözcüğü de “bir durumu kontrol etmek, kaybolan bir şeyi araştırmak, bir eksikliği fark etmek.” anlamlarına gelir. Kur’an’da “فَقَدَ” (fâkade) fiilinden türemiş 3 sözcük geçmektedir: 12:71, 72; 27:20.

² “Hüdhüd” çevirilerde, çoğunlukla “Hüdhüd isimli bir kuş” olarak çevrilmiştir, ancak kimi çevirilerde ise “Hüdhüd isimli uçan bir varlık” olarak yorumlanmıştır. Günümüzün bilgiliklerinde, çok renkli tüyleri, kendine özgü bir tacı olan ve ibibik veya çavuş kuşu olarak bilinen kuş türünün, Arapça karşılığının hüdhüd olduğu belirtilmektedir. Hüdhüd, Tevrat’ta eti yenilmeyecek kuşlar arasında sayılmıştır. (Levililer, 11:19; Yasanın Tekrarı, 14:18) Tevrat’ın Aramice tercümelerinden biri olan Targum Şeni’de (MS 7 veya 8. yy’da yazılmış), Kur’an’da yer alanlara benzer bilgilerin yer aldığı ifade edilmektedir.

21. Ona ya şiddetli bir azap ile azap edeceğim ya da onu keseceğim. Ya da mübin bir sultan (apaçık güçlü bir delil) getirecek.”

22. Böylece (Hüdhüd) uzak olmayan bir süre kaldı¹. Ardından dedi ki: “Senin bilmediğin² bir şeyi öğrendim². Ve Sebe’den sana yakin³ (kesin doğru) bir haber getirdim.

¹ “مُكْثٍ” (muksin) sözcüğü, bir yerde “uzun süre kalmak” veya “bir süre boyunca bulunmak” anlamlarına gelir. Bu sözcük Kur’an’da 7 kez geçer: 13:17; 17:106; 18:3; 20:10; 27:22; 28:29; 43:77.

            ² “اَحَطْتُ” (ahatu) fiili “kapsamak, kuşatmak, tamamen bilmek” anlamlarına gelir.

³ “yakîn” ifadesi, “Kesin gerçek, kesin doğru” anlamlarına gelir.

23. Öyle ki, onlara meliklik (hükümdarlık) eden bir kadın¹ buldum. Ona da tüm şeylerden verilmiş ve âzîm bir arşı (muazzam bir tahtı) var.

¹ Bu kadın, babası bütün Yemen toprağının meliki olan Şurâhîl’in kızı Sebe melikesi Belkıs olarak bilinmektedir. 27:22 ve 34:15’te geçen sebe’ kelimesi, bir kavmin adıdır ve bunlar Sebe b. Yeşcub b. Ya’rub b. Kahtân adıyla bilinen bir kavimdir. 27:22-44 ayetlerinde kıssası anlatılan bu kavim, önceleri güneşe tapan, başlarında Belkıs diye bilinen bir kadın hükümdar bulunan, sonrasında Süleyman’ın emrine giren, durdukları yer Yemen’de Mağrib adındaki şehir olan bir kavim idi. En parlak dönemlerinde (M.Ö. 2000 yıllarında) yalnızca Yemen’i değil, Hadramevt’in geniş bir bölümünü, Mahrah topraklarını ve şimdiki Habeşistan’ın büyük bölümünü de içine alıyordu. Sebe’liler başkent Mağrib’in çevresinde yüzlerce yıllık bir zaman kesiti içinde günümüze kadar ayakta kalabilmiş muhteşem kalıntılarıyla tarihte büyük bir ün yapmış olan olağanüstü barajlar, bentler ve su kanalları inşa etmişler. Kur’an’da isim belirtilmeden “Sebe toplumuna sahiplik (yöneticilik) eden kadın” olarak bildirilir. Belkıs ismi, diğer kutsal kitaplarda da geçmez.

24. Ve onu kavmini, Allah’ın dışında güneşe de secde ederlerken buldum. Şeytan (aldatan, saptıran) da yapıyor oldukları işleri onlar için süslemiş. Böylece onları (gerçek) yoldan alıkoymuş. Bu nedenle de onlara hidayet (kılavuzluk) edilmez.

25. Allah’a secde etmiyorlar! O, semalarda (göklerde, 7 evrende) ve arḍda¹ saklananı açığa çıkarır;² Gizlediklerinizi de bilir, açığa vurduklarınızı da...

¹ “أَرْضٌ” (arḍ); Yer, toprak, yeryüzü, zemin anlamlarına gelir. Ancak Kur’an’da bir toplumun yaşadığı topraklar, yaşanılan yer, egemenlik alanı, Allah’ın evrenlerin dışındaki diğer egemenlik alanları gibi anlamlarda da kullanılmaktadır.

            ² Buradaki “يُخْرِجُ” (yukhricu) sözcüğü “çıkarır veya açığa çıkarır”, “الْخَبْءَ” (el-khebâ’a) sözcüğü ise “gizli olan, saklı olan” anlamına gelmektedir.

26. O Allah (Yüce Olan Yüce) ki, O’nun dışında ilah (yüce olan) yoktur. Arşil-âzîmin Rabbidir (Muazzam olan tahtın efendisidir).”

27. Dedi ki: “Sadık (doğru, güvenilir) olan mısın, yoksa yalancılardan mısın, bakacağım!

28. Haydi bu kitabımla (mektubumla) git ve onlara ilet. Ardından onlardan uzaklaş ve bir bak, neye yöneliyorlar!

29. (Kadın) Dedi ki: “Ey meleler (ileri gelenler), şüphesiz ki bana kerim (değerli) bir kitap (mektup) bırakıldı.

30. Şüphesiz ki o, Süleyman’dandır. Şüphesiz ki o, “BismillahirRâhmânirrahim’dir (Merhamet eden Merhametli Allah’ın adıyladır).¹

¹ Süleyman Nebi’nin yazdığı mektuba Besmele ile başlaması, Kur’an’da bildirilen İslam’ın, Nebimiz Muhammed’den en az 2500 yıl önce yaşadığı düşünülen İbrahim Nebi ile başlamış olduğunun bir başka kanıtıdır.

 Bu ayette geçen ‘Besmele’, 19 sure önce 9’uncu surenin (Tevbe Suresi’nin) başında kayıp olan Besmeleyi karşılamaktadır ve Besmelelerin sayısını 114’e çıkarmaktadır. Bu da Kur’an’ın sayısal sistemle korunmuş olduğu asal bir sayı olan 19’un 6 katıdır.

31. Sakın Bana karşı kendinizi yüceltmeyin.¹ Bana da müslimin (Teslim Olanlar) olarak gelin.”

¹“yüce, yüksek” gibi anlamlara gelen “عَلِي” (aliy) sözcüğünden türemiş olan “تَعْلُو” (ta’luv) sözcüğü “kendini yüceltmek, kendini yüksek görmek” anlamlarına gelir. Allah dışındaki varlıklar için kullanılmış olan bu ifade Kur’an’da 12 yerde geçer: 3:139; 10:83; 17:4, 7; 23:46, 91; 27:14, 31; 28:4, 83; 44:19, 31.

32. (Kadın) dedi ki: “Ey meleler (ileri gelenler), emrim (işim, kararım) hakkında bana fetva (görüş) verin. Siz olmadan asla emir veren olmadım.”¹

¹ Bu cümlede Belkıs’ın yönetim işlerinde tek başına karar vermediği ve ilgililere danışarak bir sonuca vardığı anlaşılmaktadır. Benzer mesaj: 3:159; 42:38.

33. Dediler ki: “Bizler güç sahibi kimseleriz. Çetin savaş gücüne de sahibiz. Emir (karar, buyruk) ise senindir. Bu nedenle ne emredeceğine bir bak (düşün)!”

34. (Kadın) dedi ki: “Şüphesiz ki hükümdarlar bir şehre girdikleri zaman orayı bozguna uğratırlar. Halkının izzetli (onurlu, saygın) olanlarını da zelil ederler (aşağılarlar). Ve işte böyle yaparlar.

35. Öyleyse ben de onlara bir hediye ile elçi göndereyim. Ve öylece bakayım, resuller (elçiler) ne ile dönecekler?”

36. (Elçiler) geldiği zaman Süleyman dedi ki: “Bana mal ile yardım mı ediyorsunuz?¹ Oysa Allah’ın bana verdiği, size verdiğinden daha hayırlıdır. Hayır, (asıl) siz hediyenizle seviniyorsunuz!

¹ “uzatmak, desteklemek, yardım etmek” gibi anlamlara gelen “أَمَدَّ” (amadda) fiilinden türemiş olan “تُمِدُّونَ” fiili de “yardım ediyorsunuz, destekliyorsunuz, uzatıyorsunuz” anlamlarına gelir.

37. Onlara dön! Şüphesiz ki asla karşı duramayacakları bir ordu ile onlara gelirim. Ve onları zillet içinde (itibarsızlaştırılmış) ve küçük düşürülmüş olarak oradan çıkarırız.”

38. Dedi ki: “Ey meleler (ileri gelenler)! Onlar, müslimin (teslim olmuşlar) olarak huzuruma gelmeden önce, hanginiz onun tahtını bana getirebilir?”

39. Cinlerden İfrit dedi ki: “Ben, sen makamından kalkmadan onu sana getiririm. Şüphesiz ki ben, bu konuda güçlü ve güvenilirim.”

40. Yanında Kitap’tan bir ilim bulunan kişi dedi ki: “Ben, göz ucuyla bir tarafa bakışın¹ sana dönmeden onu sana getiririm.” dedi. Süleyman, onun (tahtın) yanı başında durduğunu gördüğü zaman da dedi ki: “Bu Rabbimin lütfundandır. Şükredecek miyim yoksa nankörlük mü edeceğim diye beni sınamak içindir. Kim şükrederse, kendisi için şükretmiş olur. Kim de kendi nefsine uyup küfrederse (gerçeği örterse), Rabbim, Ğani (Zengin) ve Kerim (Onurlu, Saygın) olandır.”

            ¹ “طَرْفُكَۜ” (tarfuke), “bir tarafa bakışın, bir yöne göz atman veya göz ucuyla bir tarafa bakman” gibi anlamlara gelebilmektedir.

41. Dedi ki: “Tahtını onun için değiştirin¹. Bakalım hidayete (kılavuzluğa) erecek mi? yoksa hidayet (kılavuzluk) edilmeyen kimselerden midir?”

            ¹ “نَكِّرُوا” (nakkiru) sözcüğü, “değiştirin, gizleyin, tanınmaz hale getirin” anlamlarına gelir. Bu sözcük, Kur’an’da yalnızca bu ayette geçmektedir.

42. Bunun üzerine geldiği zaman “Bu senin tahtın mı?” dendi. (Kadın) dedi ki: “Şüphesiz ki o onun gibidir. Onun (yapabildiklerinizin) bilgisi ondan önce bize verilmişti. Ve Müslimlerden (teslim olanlardan) olduk.”

43. Allah’ın dışında kulluk (hizmet) ettiği şey onu da alıkoymuştu. Şüphesiz ki o, kafir olan bir kavimden idi.

44. Ona, “Köşke gir!” dendi. Onu gördüğü zaman da onu dalgalı¹ bir su sandı ve iki bacağını sıvadı. (Süleyman), “Şüphesiz ki o köşk parlatılmış kavarirdendir².” dedi. (Belkıs) “Rabbim, şüphesiz ki ben nefsime zulmetmişim. Süleyman ile birlikte de alemlerin Rabbi (Evrenlerdeki tüm varlıkların Efendisi) olan Allah’a teslim oldum.” dedi.

            ¹ “لَجُّوا” (leccuv) fiili “ل ج ج” (lecece) kökünden türemiştir. Bu ifadenin fiil hali “İnatla devam etmek, ısrar etmek” gibi anlamlara gelirken sıfat hali “dalgalı, çalkantılı” anlamına gelir. Bu ifade Kur’an’da 4 yerde geçer: 23:75; 24:40; 27:44; 67:21.

            ² “قَوَار۪يرَۜ” (kavarir) sözcüğü, “cam, şeffaf, parıldayan” anlamlarına gelir. Bu sözcük, Kur’an’da 3 yerde geçer: 27:44; 76:15, 16.

Süleyman Nebi’nin köşkü hakkında Tevrat’ta ayrıntılı bilgiler vermiştir: Süleyman’ın Sarayı’nın; Arḍ-ı Mev’ud toprakları içerisinde Yaruşalim’de (Kudüs’te) (I. Krallar, 10/1-2) olduğu; Sarayın “Lübnan Ormanı” olarak isimlendirildiği; uzunluğunun 100, genişliği 50, yüksekliği 30 arşın olduğu (I. Krallar, 7/2-12) belirtilmektedir.

Yine köşkün yapımının da 13 yıl (I. Krallar, Bab: 7/1), tapınağın (Beyt-i Makdis’in) da yapımının 7 yıl (I. Krallar, Bab: 6/38.) sürdüğü; böylece Süleyman’ın her iki yapıyı (Beyt-i Makdis ile kendi sarayını) 20 yılda tamamladığı II. Tarihler, 8/2) da belirtilmektedir.

Sebe Melikesi hakkında ise Tevrat’ta ayrıntılı bir bilgi yer almamaktadır. Ancak onun, Süleyman Nebi’nin bilgeliğini duyduğu ve sorularıyla onu test etmek için beraberinde baharat, altın ve değerli taşlardan müteşekkil birçok hediye ile yola çıktığı (I. Krallar, 10/1-13; II. Tarihler, 9/1-12), bilgeliği ve serveti karşısında hayrete düştüğü ve Süleyman’ın Rabbine dua edip, 4,5 ton altın hediye ile geri döndüğü yer alır (I. Krallar, 10/10). İncil’de ise Belkıs’tan sadece “güneyin kraliçesi” (Matta, 12/42; Luka, 11/31) olduğu zikredilmiştir.

Belkıs, Güneş’e tapmayı bırakıp Allah’a teslim olmayı kabul etse de Sebe halkının çoğu sapkın inanışlarını sürdürmüştür. Bu nedenle, Sebe suresinde belirtildiği gibi, Sebe ülkesi büyük bir su baskınıyla yıkıma uğramıştır (Sebe 34:15-20).

45. Andolsun ki Semud’a da “Allah’a kulluk (hizmet) edin.” diye kardeşleri Salih’i gönderdik. O zaman birbirine hasım olan iki fırkaya ayrıldılar.¹

¹ Bu iki grup, Elçi Salih’in davetine uyan müminlerle, ona itibar etmeyip getirdiğini inkâr eden kâfirlerdir. Bu tartışmaya 7:74-75’te de değinilmektedir.

46. Dedi ki: “Ey kavmim! Hasenattan (iyi, güzel, hayırlı işlerden) önce neden kötülükle acele ediyorsunuz? Allah’a istiğfar etmeniz gerekmiyor mu? Umulur ki size merhamet edilir!”

47. Dediler ki: “Sen ve seninle beraber olanlar bize uğursuzluk getirdiniz.”¹ “Sizin uğursuzluğunuz Allah’ın yanındadır. Hayır! Sizler fitneye² uğratılan (sınanan) bir toplumsunuz!” dedi.

¹ “اطَّيَّرْنَا” (iṭṭayarnā) kelimesi, “طَیَّرَ” (ṭayyara) kökünden türetilmiştir ve Arapça’da “uğursuzluk getirmek” ya da “kötü şans getirmek” anlamına geldiği; bu ifadenin eski Arap kültürlerinde kuşların uçuş yönüne bakarak geleceği tahmin etmeye dayanan bir inançtan türetildiği ve birine veya bir olaya “uğursuzluk atfetmek” anlamına geldiği belirtilmektedir. Bu ifade Kur’an’da elçileri uğursuzluk sebebi saymak için 3 defa kullanılmıştır. Bu sözcük Kur’an’da 6 kez geçer: 7:131 (2 kez); 27:47 (2 kez); 36:18, 19.

² “فِتْنَ” (fitne), “sınama, deneme, ateşte eritme, karışıklık/ayrışma durumu” gibi anlamlara gelir. Bu anlamda fitne, bir şeyin özünü ve saflığını açığa çıkarmaya yönelik bir ayrıştırma sürecidir. Kısaca kişinin veya nesnenin gerçek durumunu belirginleştiren sınayıcı koşul anlamına gelir. Dolayısıyla Allah’ın uyguladığı testler; iyi ile kötüyü, doğru ile yanlışı, mümin ile kafiri ayırt etmek için ayırt etmek için kullandığı sınama araçlarıdır. Fitne kelimesi Kur’an’da 70 kez geçer: 2:102, 191, 193, 217; 3:7; 4:91, 101; 5:41, 49, 71; 6:23, 53; 7:27, 155; 8:25, 28, 39, 73; 9:47, 48, 49 (2 kez), 126; 10:83, 85; 16:110; 17:60, 73; 20:40 (2 kez), 85, 90, 131; 21:35, 111; 22:11, 53; 24:63; 25:20; 27:47; 29:2, 3, 10; 33:14; 37:63, 162; 38:24, 34; 39:49; 44:17; 51:13, 14; 54:27; 57:14; 60:5; 64:15; 68:6; 72:17; 74:31; 85:10.

48. Şehirde de dokuz grup (güç, çete)¹ vardı. Yeryüzünde fesat çıkarırlardı, ıslah da etmezlerdi.

¹ “رَهْطٍۢ” (raht) sözcüğü, “bir grup, topluluk veya kabile” anlamlarına gelir.  Bu sözcük Kur’an’da 3 kez geçer: 11:91, 92; 27:48.

49. Allah ile kasem ederek (Allah’ın adına yemin ederek) dediler ki: “Ona ve ailesine gece baskın yapacağız. Sonra da velisine (ona koruyup gözetene), “Onun ailesinin helak oluşuna (yok edilişine) tanık olmadık. Bizler gerçekten de sadıklardanız (doğrulukta sebat eden, güvenilir olanlardanız).’ diyeceğiz.”

50. Böylece bir plan¹ planladılar; Biz de bir plan planladık. Ve onlar farkında değildi.

            ¹ “مَكَرُوا” (mekerû), “plan yapmak”, “hile yapmak” anlamına gelir. Bu kelime Kur’an’da 43 kez geçer: 3:54 (3 kez); 6:123 (2 kez), 124; 7:99 (2 kez); 7:123 (2 kez); 8:30 (4 kez); 10:21 (3 kez); 12:31, 102; 13:33, 42 (2 kez); 14:46 (4 kez); 16:26, 45, 127; 27:50 (4 kez), 51, 70; 34:33; 35:10 (2 kez), 43 (2 kez); 40:45; 72:22 (2 kez).

51. Bak, onların planlarının akıbeti nasıl oldu! Elbette ki onları da kavimlerinin (toplumlarının) tümünü de tamamen yok ettik¹.

¹ “تَدْم۪يراً” (tedmîrân), “tam bir yok etme”, “tamamen helak” demektir. Aynı kökten türemiş kelimeler Kur’an’da 10 kez geçer: 7:137; 17:16 (2 kez); 25:36 (2 kez); 26:172; 27:51; 37:136; 46:25; 47:10.

52. İşte şunlar evleridir. Zulümleri nedeniyle terk edilmiş, harap olmuş!¹ Bilen bir topluluk için bunda bir ayet (ibret, ders) vardır.

            ¹ “خَاوِيَةً” (khaviye) sözcüğü, “boş, terk edilmiş, harabe, yıkılmış” gibi anlamlar. Bu sözcük Kur’an’da 5 kez geçer: 2:259; 18:42; 22:45; 27:52; 69:7.

53. Ve iman edenleri ve takva (Allah’ın emirlerine uyup, yasaklarından da kaçınan) sahibi olanları kurtardık.

54. Lut'u da (an). Kavmine demişti ki: “Sizler, göz göre göre (aleni olarak) bir fuhşu (ahlaksızlığı) mu yapıyorsunuz?

55. Kadınların dışında erkeklere şehvetle mi yaklaşıyorsunuz? Hayır! Sizler, cehalet içinde olan bir toplumsunuz.”

56. Fakat halkının cevabı sadece şu oldu: “Lut’un ailesini şehrinizden çıkarın. Çünkü onlar arınan insanlardır!”

Ahlaklı olmak, o sapıklar tarafından küçümsenecek ve alaya alınacak bir husus olarak görülmektedir.

57. Bunun üzerine, onu ve ailesini kurtardık; karısı hariç. Onu geride kalanlardan¹ olmasını takdir ettik.

¹ “لْغَابِرِينَ” (al-ğâbiryn) sözcüğü, “geride kalanlar, arkada kalanlar” anlamlarına gelir. Bu sözcük Kur’an’da 8 kez geçer: 7:83; 15:60; 26:171; 27:57; 29:32, 33; 37:138; 80:40.

58. Ve üzerlerine yağmur (taş yağmuru) yağdırdık. Uyarılanların yağmuru ne kötüdür!

Bu ayet, 26:176’te de tekrarlanmaktadır.

59. De ki: “Hamd (övgü ve şükür) Allah’a aittir, selam da O’nun seçkin kıldığı kullarınadır. Allah mı hayırlı Olandır, yoksa ortak koştukları mı?

60. Yoksa semaları (gökleri, 7 evreni) ve arḍı yaratan mı? Ve sizin için gökten su indirdi. Böylece onunla sizin için, bir ağacını dahi yetiştiremeyeceğiniz ihtişamlı¹ bahçeler² bitirdik. Allah ile beraber başka bir ilah mı?³ Hayır! Onlar, (ilahlarını, Allah’a) denk tutan bir topluluktur.⁴

            ¹ “بَهْجَة” (behcet) sözcüğü, “güzellik, ihtişam, neşe veren manzara” anlamlarına gelir. Bu sözcük Kur’an’da 3 kez geçer: 22:5; 27:60; 50:7.

² “حَدَائِقَ” (ḥedâik) kelimesi, “حدق” (hedeke) kökünden türetilmiştir. Bu kök, “çevrelemek” veya “sarmak” anlamına gelir. “حَدَائِقَ” (ḥadā'iq) ise, çevresi ağaçlarla sarılmış ve içinde çeşitli bitkiler yetişen alanları, yani “bahçeleri” ifade eder. Bu sözcük Kur’an’da 3 yerde geçer: 27:60; 78:32; 80:30.

³ 27:60-64 arasındaki beş ayette “Allah’ın dışında başka ilah (En Yüce olan) mı var?” tümcesi, tıpkısı sözcüklerle tekrarlanır. Bu uyarı, değişik anlatımlarla, Kur’an’daki yüzü aşkın ayette tekrarlanmıştır.

⁴ Ayetteki “يَعْدِلُونَ” (ya’dilûn) sözcüğü, “Allah’a eş tutuyorlar” anlamında kullanılmıştır. “عَدَلَ” (‘adele) fiilinden türemiştir ve bağlama göre “adalet” ya da “eşit tutma” anlamı kazanır.

61. Yoksa kim, arḍı (yeryüzünü) yerleşme yeri yaptı ve orada nehirler akıttı ve orada sabitlenmiş kütleler yaptı¹ ve iki deniz arasına perde koydu? Allah ile beraber başka bir ilah mı? Hayır, onların çoğu bilmez.

¹ “Ravasiye” “sabitlenmiş ağırlıklar, kütleler” ile ilgili açıklama 13:3 ayetinde yer alır.

62. Yoksa kim, darda kalanın¹ duasına karşılık veriyor ve kötülüğü kaldırıyor ve sizi yeryüzünün halifeleri (sorumlu, temsilci) yapıyor? Allah ile beraber başka bir ilah mı? Ne kadar az zikrediyorsunuz (anıyorsunuz, hatırda tutuyorsunuz)?

¹ Kur’an’da sadece bu ayette geçen el-mudtarr kelimesi “darda kalan”, “hastalık veya benzer bir şiddet ve zaruret durumuyla sıkışan”, “bunalan”, “çaresiz”, “nâçar kalan kişi” demektir. Demek ki Yüce Allah, kulu sıkışıp kendisine dua ettiğinde duasına icabet edip sıkıntısını gideren, problemini ortadan kaldıran yegâne kudret sahibidir.

63. Yoksa kim, karanın ve denizin karanlıklarında size hidayet (kılavuzluk) ediyor ve kim elleri arasındaki rahmetini müjdecisi olarak rüzgarları gönderiyor? Allah ile beraber başka bir ilah mı? Allah, onların ortak koştuklarından da daha üstündür!

64. Yoksa kim, ilk yaratmayı yapıyor¹, sonra onu tekrarlıyor², sizi de gökten ve yerden rızıklandıran mı? Allah ile beraber başka bir ilah mı? De ki: “Eğer sadık (doğrulukta sebat eden, güvenilir) olanlardansanız burhanınızı (delilinizi) getirin.”

¹ “بَدَأَ” (bada’a) ifadesi, “bir şeyi ilk defa yapmak, başlatmak, yoktan var etmek” anlamlarına gelir. Benzerleri 10:34, 30:11 ve 27’de de yer alır. Bu ifade Kur’an’da 15 kez geçer: 7:29; 9:13; 10:34 (2 kez); 12:76; 21:104; 27:64; 29:19, 20; 30:11, 27; 32:7; 34:49; 85:13.

² “يُعِيدُ” (yu’iyd) ifadesi, “geri döndürmek, tekrar yapmak ve yeniden başlatmak” anlamlarına gelir. Bu fiil, bir şeyi önceki durumuna getirmek anlamını taşımaktadır.

65. De ki: “Semalardaki (göklerdeki, 7 evrendeki) ve arḍdaki gaybı (bilinmeyeni) Allah’tan başka kimse bilmez. (Onlar) ne zaman döndürüleceklerinin bilincinde de değildirler.”

66. Bilakis, onlar, ahiret hakkında yeterince bilgilendirildiler. Bilakis onlar ondan (ahiret hakkında) kuşku içindedirler. Bilakis, ondan yana kördürler.¹

¹ Kur’an’a göre, ahiret hayatı hakkında kuşku beslemek inkâr etmekle birdir. Kur’an’ı tek başına yeterli görmeyenler, Allah’ın ismini tek başına anmaktan hoşlanmayanlar ve ahirette şefaat uman müşrikler, aslında ahirete inanmamaktadırlar. Bak, 6:113, 150; 27:66; 34:21; 39:45; 74:46-48.

67. Kafir (hakkın üstünü örten) kimseler de dedi ki: “Biz ve atalarımız, toprak olduğumuz zaman mı, biz mi (kabirden) çıkarılacağız?

Benzer mesajlar: 13:5; 17:49, 98; 19:66; 23:35, 82; 32:10; 36:78; 37:16, 53; 44:35; 50:3, 15; 56:47; 64:7; 79:11.

68. Andolsun ki bu, bize de atalarımıza da önceden vadedildi. Bu, öncekilerin masallarından başka bir şey değildir.”

69. De ki: “Yeryüzünde dolaşın, mücrimlerin (azılı suçluların) akıbeti nasılmış bir bakın?¹

¹ İbret almak için yeryüzünde gezip dolaşmayla ilgili mesajlar: 3:137; 6:11; 12:109; 16:36; 22:46; 30:9,42; 35:44; 40:21,82; 47:1

70. Ve onlar için sakın hüzünlenme!¹ Yapmakta oldukları planlar için de canını sıkma!

¹ “حُزْنٌ” (ḥuzn) kelimesi hüzün, keder, üzüntü anlamına gelir. Bu kelime, derin, uzun süreli ve duygusal bir ruh halini ifade eder. Üzüntü ise, daha yüzeysel ve geçici bir sıkıntı veya kederdir. Bu yüzden her hüzün bir üzüntüdür, ama her üzüntü bir hüzün değildir. Huzn kelimesi Kur’an’da 42 kez geçer: 2:38, 62, 112, 262, 274, 277; 3:139, 153, 170, 176; 5:41, 69; 6:33, 48; 7:35, 49; 9:40, 92; 10:62, 65; 12:13, 84, 86; 15:88, 16:127; 19:24; 20:40; 21:103; 27:70; 28:7, 8, 13; 29:33; 31:23; 33:51; 35:34; 36:76; 39:61; 41:30; 43:68; 46:13; 58:10. 

Kur’an’da, Muhammed Nebi’ye hitaben buna benzer birçok ifade geçmektedir. Bu ifadeler, Muhammed’in hem müşriklerin ve münafıkların akıbeti hem de onların davranışları nedeniyle duygusal olarak çok etkilendiğini ve derin bir hüzün yaşadığını göstermektedir. Yüce Allah da Kur’an’da onu sürekli teselli etmektedir.

71. Ve diyorlar ki: “Eğer sadıklardan (doğrulukta sebat eden, güvenilir olanlardan) iseniz, bu vaat ne zaman?”¹

¹ Bu ayet, 10:48, 21:38, 27:71, 34:29, 36:48 ve 67:25 ayetinde de tekrarlanmaktadır.

72. De ki: “Çabucak istediğinizin bir kısmı umulur ki de size yaklaşmıştır.”

73. Şüphesiz ki Rabbin de insanlara karşı fazl (nimet, lütuf ve rahmet) sahibidir. Ancak onların çoğu şükretmez!

74. Elbette ki Rabbin, onların göğüslerinde sakladıkları¹ şeyleri de bilir ve açığa vurdukları şeyleri de.²

            ¹ “كِنَّ” (kinne) sözcüğü, “saklamak”, “perdelemek” anlamlarına gelir. Bu söz Kur’an’da 12 kez geçer: 2:235; 6:25; 16:81; 17:46; 18:57; 27:74; 28:69; 37:49; 41:5; 52:24; 56:23, 78.

² Benzer mesajlar: 2:77; 3:5; 6:3; 11:5; 14:38; 16:19, 23; 20:7; 21:4; 24:29; 27:25; 28:69; 36:76; 64:4; 87:7)

75. Mübin (apaçık) olan Kitabın içinde, gökteki ve yerdeki gaybtan (bilinmeyenden) olmayan yoktur.

76. Şüphesiz ki bu Kur’an, İsrailoğullarına, onda ayrılığa düştükleri şeylerin birçoğunu kıssa etmektedir (detaylı anlatmaktadır).

77. Elbette ki o, Müminler için hidayet (kılavuz) ve rahmettir.

78. Şüphesiz ki Rabbin, onların arasında hükmünü verecektir. Ve O, Azizül-Alîm’dir (Her şeyi bilen, mutlak güç sahibidir).

79. O halde Allah’a tevekkül et (Allah’a havale et; O’na güven, O’na dayan). Şüphesiz ki sen, hakkul mubin (apaçık hak olan) üzeresin.

80. Elbette ki sen ölülere¹ işittiremezsin. Çağrıya arkalarını dönüp giden sağırlara da işittiremezsin.

¹ Bu surenin 80 ve 81’inci ifadeler, 30:52 ve 53 ayetlerinde aynı sözcüklerle tekrarlanmaktadır. Bu ayetlerde sözü edilen el-mevtâ kelimesi, “kalbini öldürenler” demektir.

81. Sen, hidayetle (rehberlikle) körleri sapkınlıktan (çıkaran) da değilsin. Ancak ayetlerimiz ile¹ iman eden kimseye duyurabilirsin. O halde  onlar Müslim (teslim) olanlardır.

¹ “بِاٰيَاتِنَا” (bi-âyâtinâ) ifadesi “ayetlerimiz ile” anlamına gelir. Ancak bu ifade, birçok meal ve tefsirde “ayetlerimizi” veya “ayetlerimize” şeklinde çevrilmektedir. Bu çeviriler düzeltildiğinde, vahye uyacak kişilerin Allah’ın ayetleri ile iman eden ve müşrik olmayan kişilerin yeni vahye uyacakları belirtilmektedir. Benzer mesaj 30:53 ayetinde de geçer. Konu ile ilgili ayrıntılı açıklama 2:39 ayeti dipnotunda yer alır. “ayetlerimiz ile” anlamına gelen “بِاٰيَاتِنَا” (bi-âyâtinâ) ifadesi Kur’an’da 57 kez geçer.

82. Üzerlerine kavl (söz, karar) vaki olduğu (gerçekleştiği) zaman da onlar için yerden bir dabbe¹ çıkardık.  Ayetlerimiz ile yakinen (kesin olarak) iman etmediklerini elbette ki o insanlara söyler.

¹ Dabbe: Bunun ne olduğu hakkında birçok tartışma yaşanmıştır. Buna; virüs, taşıt, canlılar, sürüngen hayvan ve bilgisayar gibi anlam verenler vardır.

Reşat Halife, bu ayette geçen “dabbe” kelimesi ile, topraktan elde edilen elementlerden üretilen bilgisayarın kastedildiğini belirtmektedir ve bu ayeti (27:82) şöyle açıklamaktadır: “27:82 (2+7+8+2=19) Kur’an’ın matematiksel mucizesini bilgisayarın ortaya çıkarması gerekiyordu ve o, insanların çoğunun Allah’ın mesajını terk ettiğini kanıtladı.” (Kuran, Son Ahit s:208)

83. Tüm ümmetlerden (toplumlardan) ayetlerimiz ile¹ yalanlayanları da gruplar² halinde haşrettiğimiz (topladığımız) o gün onlar, işte böyle sevk edilirler³.

¹ “بِاٰيَاتِنَا” (bi-âyâtinâ) ifadesi “ayetlerimiz ile” anlamına gelir. Ancak bu ifade, birçok meal ve tefsirde “ayetlerimizi” veya “ayetlerimize” şeklinde çevrilmektedir. Bu çeviriler düzeltildiğinde, ilgili ayetlerde bahsedilen kişi veya toplumların, kendi zihinlerinde tasavvur ettikleri bir Allah anlayışına inanan müşrikler oldukları ve Allah’ın ayetlerini kendilerince delil göstererek, kendilerini uyaran elçilere ve vahye karşı çıktıkları net bir şekilde anlaşılır. “ayetlerimiz ile” anlamına gelen “بِاٰيَاتِنَا” (bi-âyâtinâ) ifadesi Kur’an’da 57 kez geçer. Konu ile ilgili ayrıntılı açıklama 2:39 ayeti dipnotunda yer alır.

            ² Bu sözcük, “فَوْج” (fevc) kökünden türetilmiştir.  Kök anlamı da “topluluklar”, “bölükler”, “kafileler”, “gruplar” demektir. Aynı kökten türemiş kelimeler Kur’an’da 5 kez geçer: 27:83; 38:59; 67:8; 78:18; 110:2.

³ “وَزَعَ” (veze’a) sözcüğü “yönlendirmek, sevk etmek, ilham etmek veya bir şeyi yapmaya teşvik etmek” anlamlarına gelir. Kur’an’da bu fiilden türemiş 5 tane sözcük geçmektedir: 27:17, 19, 83; 41:19; 46:15.

84. Nihayet geldiklerinde (Allah) dedi ki: “Bir bilgiyle de etraflıca kavramadan¹ Ayetlerimle mi² yalanladınız? Yoksa yaptığınız neydi?”

¹ “أَحَاطَ” (ehâte), “kuşatmak”, “ihata etmek”, “kapsamak” “hakim olmak” “her yönüyle kavramak” gibi anlamlara gelir.

² “بِاٰيَات۪ي” (bi-âyâtiy) ifadesi “ayetlerim ile” anlamına gelir. Ancak bu ifade, birçok meal ve tefsirde “ayetlerimi” veya “ayetlerime” şeklinde çevrilmektedir. Bu çeviriler düzeltildiğinde, bahsedilen kişi veya toplumların, kendi zihinlerinde tasavvur ettikleri bir Allah anlayışına inanan müşrikler oldukları ve Allah’ın ayetlerini kendilerince delil göstererek, kendilerini uyaran elçilere ve vahye karşı çıktıkları net bir şekilde anlaşılır. “ayetlerim ile” anlamına gelen “بِاٰيَات۪ي” (bi-âyâtiy) ifadesi Kur’an’da 4 kez geçer: 2:41; 5:44; 20:42; 27:84.

85. Haksızlık ettikleri için üzerlerine kavl (söz, karar) vaki oldu (gerçekleşti). Bu nedenle onlar nutuk atamazlar.¹

            ¹ “يَنْطِقُونَ” (yentikuvn) ifadesi, kökü “نَطَقَ” (naṭaka) olan bir fiildir ve “konuşmak, ifade etmek, söylemde bulunmak” gibi anlamlara gelir. Bu nedenle, “nutuk atarlar” ya da “kendilerini ifade ederler” anlamlarına gelir. Bu ifade Kur’an’da 12 kez geçer: 21:63, 65; 23:62; 27:16, 85; 37:92; 41:21 (2 kez); 45:29; 51:23; 53:3; 77:35.

86. Görmüyorlar mı? Elbette ki Biz, geceyi onda dinlenmeleri için var ettik, gündüzü de görmeyi sağlayan (kıldık). Şüphesiz ki iman eden bir toplum için bunda ayetler (ibretler, işaretler) vardır.¹

¹ Benzer mesajlar: 10:67; 28:71-73

87. Sur’a (boruya) üflendiği gün de Allah’ın istediği kimseler hariç, Semalardaki (göklerdeki, 7 evrendeki) ve arḍdaki herkes korkudan¹ dehşete kapılır. Onların hepsi  de aşağılanmış, horlanmış olarak² O’na gelecekler.

            ¹ “فَزَع” (fez’), ani bir korku, şok veya ürkme anlamına gelir ve genellikle beklenmedik, ani ve yoğun bir korku durumunu ifade eder. Bu sözcük, Kur’an’da 6 yerde geçer: 21:103; 27:87, 89; 34:23, 51; 38:22.             “خَوْفٍ” (khavf) ise, daha genel bir korkuyu, sürekli endişe veya kaygıyı ifade eder. Bir tehlike veya zarar ihtimalinden duyulan korkudur.

Yukarıdaki açıklamalar ile bu surenin 87 ve 89’uncu ayetlerinden; müminlerin hesap gününde ani bir korku veya ürperme dahi yaşamayacağı anlaşılmaktadır.

² “دَاخِر۪” (Dahir) sözcüğü, “aşağılanmak, hor ve değersiz kılınmak” anlamlarına gelir. Bu sözcük, Kur’an’da 4 yerde geçer: 16:48; 27:87; 37:18; 40:60.

88. Dağları da görürsün; onları hareketsiz sanırsın. Oysa onlar, bulutların hareket etmesi gibi hareket eder. Bu, her şeyi mükemmel yapan Allah’ın sanatıdır.¹ Şüphesiz ki O, yaptıklarınızdan haberdardır.

¹ Dağların yüzen kütleler olduğu, bilimsel olarak açıklanmıştır. Yerkabuğu, sıvı katman üzerinde yüzerken, dağlar da bağlı oldukları kara parçasıyla birlikte devinim yaparlar.

89. Kim bir hasene (iyi, hayırlı bir iş) ile gelirse, onun için ondan hayırlısı vardır.  Onlar da o günün korkusundan emindirler (güvendedirler).

90. Kim de bir seyyiat¹ ile gelirse, bundan dolayı yüzüstü ateşin içine atılırlar. Yapıyor olduklarınızdan dolayı başka bir ceza (karşılık) mı bekliyorsunuz?²

¹ Bu sözcük, “سُوء” (sû’) kökünden türetilmiştir. Kök anlamı da “kötü”, “zarar”, “rahatsızlık”, “kötülük”, “çirkinlik” demektir.Aynı kökten türetilmiş olan “سَيِّـَٔا” (seyyie) sözcüğü ise, genellikle bir kötü eylem veya yasaklanmış bir davranışı ifade eder.

² Konuyla ilgili ayetlerden anlaşılıyor ki; iyiliklerin ödülleri “en az” o iyilik kadar, hatta sınırsız olabilir. Kötülüklerin karşılığı ise yaptıkları kötülük kadardır. Benzer mesajlar: 2:261, 272, 273; 6:160; 8:60; 20:27; 16:126; 22:60; 36:54; 39:10; 42:40; 73:20; 78:36

91. Elbette ki ben, sadece bu beldeyi (Mekke’yi) haram¹  kılan (onunla ilgili yasaklar koyan) Rabbe kulluk (hizmet) etmekle emrolundum. Her şey O’nundur. Ve Müslimlerden (teslim olanlardan) olmam bana emredildi.      

¹ “حَرَام” (haram) sözcüğü, “yasak” veya “men edilmiş” anlamına gelir ve genellikle Allah’ın yasakladığı bir fiil, davranış ya da nesneyi ifade eder. Aynı kökten türeyen “حَرَّمَ” (harrama) fiili ise, “bir şeyi yasaklamak,” “bir yerden veya nesneden birilerini mahrum bırakmak,” “bir durumu birilerine engellemek” ya da “bir şeyi dokunulmaz kılmak” anlamlarında kullanılır.

92. Kur’an’ı tilavet etmem de (okuyup uymam da emredildi). O halde kime  hidayet (kılavuzluk) edilirse elbette ki kendisi için hidayet edilmiştir. Kim de saparsa o zaman de ki: “Şüphesiz ki ben uyarıcılardanım.”

93. Ve de ki: “Hamd (övgü ve şükür) Allah’a aittir. O, size kendi ayetlerini (delillerini, işaretlerini) gösterecek. O zaman siz de onları tanıyacaksınız.” Ve Rabbin, yaptıklarınızdan gafil (habersiz) değildir.