Sure, Mekke
döneminde inmiştir ve nüzul sırasına göre 82. suredir. Sure, ilk ayette geçen “İnfetarat” (yarılıp
ortaya çıktı) kelimesinden adını almaktadır. Sure 19 ayettir.
Rahmânir-Râhiym Allah’ın Adıyla
1. Gök
yarılıp ortaya çıktığında1,
1 “Yarılmak, kabuğu yarılıp ortaya çıkmak,
yaratılıp ortaya çıkmak” gibi anlamlara gelen fatr sözcüğü, Kur’an’da
türevleriyle (fetara, fâtır, fıtrat, infitar) birlikte 20 kez geçer: 6:14, 79;
11:51; 12:101; 14:10; 17:51; 19:90; 20:72; 21:56; 30:30 (2 kez); 35:1; 36:22;
39:46; 42:5, 11; 43:27; 67:3; 73:18; 82:1
2. Ve
gezegenler1 saçıldığında2,
1 Yıldızlar Kur’an’da ‘necm’, gezegenler ise 'كَوْكَب' (kevkeb) terimiyle bildirilmiştir. Yıldızlar,
ışıma kaynakları olan füzyon enerjisiyle ışık üretirler; etkendirler.
Gezegenler ise yıldızlardan gelen ışığı yansıtırlar ve ışık üretemezler;
edilgendirler. Güneşin çevresinde dönen gökcisimleri gezegen olarak tanımlanır.
Dünyamız da bir gezegendir. Gezegen terimi, 6:76, 24:35, 37:6 ve 82:2 ayetlerinde
de bildirilmiştir. Binlerce yıl öncesi çıplak gözle yapılan gözlemler
sonucunda, dünyaya yakın olan beş gezegenin varlığı biliniyordu. Teleskobun
icat edilmesinden sonra, on sekizinci ve on dokuzuncu yüzyıllarda altı gezegen
daha keşfedildi.
2 “مَّنثُورً”
(menşûrân), “saçılmış”, dağılmış, “teşhir edilmiş” demektir. Bu sözcük
Kur’an’da 3 yerde geçer: 25:23; 76:19; 82:2.
3. Ve
denizler fışkırdığında1,
1 “فَجَّرَ”
(feccere) kelimesi "fışkırtmak" anlamına gelir. Bu
sözcük, Kur’an’da 11 kez geçer: 2:60, 74; 17:90, 91 (2 kez); 18:33;
36:34; 54:12; 76:6 (2 kez); 82:3.
4. Ve
kabirler saçılıp dağıldığında1,
1 “عْثِرَتْ”
(bu'sirat) kelimesi “ba'sara” kökünden gelir ve genellikle “altüst edilmek,
saçılıp dağılmak, açığa çıkarmak” anlamlarına gelir. Bu ifade Kur’an’da 2 kez
geçer: 82:4; 100:9.
5. Nefis
(can, benlik), takdim ettiklerini de geride ne bıraktığını da
öğrenecektir.
6. Ey
insan! Kerim1 (saygın ve cömert) olan Rabbine karşı seni aldatıp yanıltan2
nedir?
1 Bu kelime
“saygın”, “cömert olmak”, “şerefli olmak”, “onurlu” olmak” anlamına gelen “كَرَمَ”
(kereme) fiil kökünden türetilmiştir. Bu kökten türemiş kelimeler
Kur’an’da 47 kez geçer: 4:31; 8:4, 74; 12:21, 31; 17:23, 62, 70; 21:26; 22:18,
50; 23:116; 24:26; 25:72; 26:7, 58; 27:29, 40; 31:10; 33:31, 44; 34:4; 36:11,
27; 37:42; 44:17, 26, 49; 49:13; 51:24; 55:27, 78; 56:44, 77; 57:11, 18; 69:40;
70:35; 80:13, 16; 81:19; 82:6, 11; 89:15 (2 kez), 17; 96:3.
2 “غَرَّ” (ğârra) sözcüğü “aldatmak,
yanıltmak, kandırmak” anlamlarına gelir. Bu ifade Kur’an’da 21
ayette 27 kez geçer: 3:24, 185, 196; 4:120; 6:70, 112, 130; 7:22, 51; 8:49;
17:64; 31:33 (3 kez); 33:12; 35:5 (3 kez), 40; 40:4; 45:35; 57:14 (3 kez), 20;
67:20; 82:6.
7. O
ki, seni yarattı, ardından tesviye etti.1 Böylece
seni ölçülü hâle getirdi2.
1 “سَوَآ” (seve’e)
sözcüğü, anlam açısından geniş bir kullanıma sahip bir kelimedir ve bağlama
göre “tesviye etti, düzenledi, son şeklini verdi” anlamlarına geldiği gibi “düzeltti,
eşitledi, denk hale getirdi, aynı yaptı” anlamlarına da gelmektedir.
2 “عَدَلَكَ”
(âdâlek) sözcüğü, “seni adaletli yaptı”, “seni dengeli kıldı”, “sana bir
denge ve düzen verdi”, “seni ölçülü hale getirdi” veya “seni düzgün bir şekle
koydu” gibi
anlamlara gelir.
8. Hangi
surette (şekilde) istediyse seni öyle düzenledi1.
1 “ركب” (rekâbe)
sözcüğü, “terkip etmek” yani bağlama göre “bindirmek, düzenlemek, bir araya
getirmek, oluşturmak, tasarlamak, dizayn etmek, monte etmek” gibi anlamlar
taşır. Kur’an’da, bu sözcükten türemiş 15 sözcük geçmektedir: 2:239; 6:99;
8:42; 11:41, 42; 16:8; 18:71; 29:65; 36:42, 72; 40:79; 43:12; 59:6; 82:8;
84:19.
9. Hayır!
Aksine, din ile1 yalanlıyorsunuz!2
1 “بِالدّ۪ينِ”
(bi'd-dîn) ifadesi, “din ile” anlamına geldiği gibi, bağlama göre “din
hakkında, din konusunda” gibi anlamlara da gelebilmektedir. Bu ifade Kur'an'da 3 yerde
geçer: 82:9; 95:7; 107:1.
2 Burada,
Dini din ile yalanlamaktan söz edilmektedir. Bu, insanların şirk
bulaştırılmış veya tahrif edilmiş dini kullanarak Allah’ın göndermiş olduğu
dini yalanlaması anlamına gelmektedir.
10.
Ve şüphesiz ki üzerinizde hafızlar (gözeticiler, kaydediciler) vardır.
11. Kerim
(saygın, onurlandırılmış) olan1 yazıcılar.2
1 Bu
kelime “saygın”, “cömert olmak”, “şerefli olmak”, “onurlu” olmak” anlamına
gelen “كَرَمَ” (kereme) fiil kökünden türetilmiştir. Bu
kökten türemiş kelimeler Kur’an’da 47 kez geçer: 4:31; 8:4, 74; 12:21, 31;
17:23, 62, 70; 21:26; 22:18, 50; 23:116; 24:26; 25:72; 26:7, 58; 27:29, 40;
31:10; 33:31, 44; 34:4; 36:11, 27; 37:42; 44:17, 26, 49; 49:13; 51:24; 55:27,
78; 56:44, 77; 57:11, 18; 69:40; 70:35; 80:13, 16; 81:19; 82:6, 11; 89:15 (2
kez), 17; 96:3.
2 Benzer
mesajlar: 3:181; 4:81; 10:21; 17:13; 18:49; 19:79; 21:94; 36:12; 43:80; 45:29;
50:18; 54:53; 86:4.
12. Her
ne yapıyorsanız bilirler.
Meleklerin
tuttukları defterin ne kadar ayrıntılı yazılmış olduğu hususu 18:49 ayetinde anlatılmaktadır.
13. Şüphesiz
ki ebrar1 (iyi, doğru ve erdemli
olanlar) olanlar gerçekten de2
nimet içindedirler.3
1 “Ebrar”
sözcüğü ile ilgili açıklama 3:193’te yer alır.
2 “لَفِي”
(lefi) ifadesi, “Gerçekten de bu, ... içindedir” şeklinde çevrilebilir. “لَ”
(le) burada vurgulama yapmaktadır. Bu ifade Kur’an’da 10 kez geçer: 12:95;
15:72; 26:97, 196; 36:24; 51:8; 82:13, 14; 83:22; 87:18.
3 Bu
ayet, 83:22 ayetinde de tekrarlanmaktadır.
14. Şüphesiz
ki facirler1 de şüphesiz ki yakıcı ateş içindedirler.
1 “فُجُورَ”
(fücur) kelimesi, temel olarak “yarmak”, “açmak” anlamına gelen “فَجَرَ”
(fe-ce-ra) kökünden türemiştir. “فُجُورَ” (fücur) kelimesi de
metaforik olarak “sınırları aşmayı”, “ahlaki değerleri çiğnemeyi” ifade eder.
Bunları yapanlara da facir denir. Bu kelime Kur’an’da 7 kez geçer:
38:28; 71:27; 75:5; 80:42; 82:14; 83:7; 91:8.
15. Din
günü (o hesap gününde) ona yaslanırlar.
16. Ve
onlar, onda yanıp yok olacak değillerdir.
17. Ve
Din Günü nedir, nereden bileceksin?
18. Sonra
Din Günü nedir, nereden bileceksin?
19. O
gün bir nefis (benlik), (başka) bir nefsin bir şeyine malik olmaz (sahip
çıkmaz). Ve o gün emir (buyruk, karar, hüküm) Allah’ındır.
